اگر یک ذره بین را در آب فرد ببریم و بخواهیم توسط آن اجسام موجود در آب را بزرگتر ببینیم، خواهیم دید که عدسی قادر به بزرگ کردن اجسام نیست. همچنین اگر یک عدسی مقعر را در آب برده اجسام کوچکتر دیده نمی شوند. به علاوه اگر به جای آب از مایعی استفاده شود که ضریب شکست آن بیش از ضریب شکست شیشه است، استفاده کنیم خواهیم دید که عدسی محدب اشیاء را بزرگ نکرده و آنها را کوچک می کند و عدسی مقعر اشیاء را بزرگ می کند. ذره بین به این علت اشیاء را بزرگ می کند که ضریب شکست شیشه از ضریب شکست هوا بیشتر است ولی چون اختلاف بین ضریب شکست آب و شیشه خیلی کم است، نوری که از آب به عدسی وارد می گردد چندان منحرف نمی شود. به این دلیل است که وقتی عدسی های محدب و مقعر وارد آب می شوند از قدرتشان کاسته می شود و تقریباً اثری ندارند. ضریب شکست نور در برم نفتالن ( Bromnaphtalene ) بیش از شیشه است ( به اصطلاح گفته می شود که این مایع چگال تر است )، و در نتیجه اگر ذره بینی را در این مایع فرو بریم اجسام موجود در آن را کوچک تر نشان می دهد و اگر عدسی مقعر را وارد آن نماییم اجسام را بزرگ می کند. عدسی های تو خالی ( عدسی هایی که از هوا پر شده اند ) زیر آب به همین شکل عمل می کند.

منبع: وبلاگ غنی سازی علوم تجربی استان زنجان